Giới thiệu về quả Câu Kỷ Tử trong đông y
Quả Cẩu kỷ tử hay còn gọi là quả kỷ tử có tên tiếng Trung là 枸杞子/ gǒu qǐ zi/. Có nhiều cách gọi khác nhau về quả cẩu kỷ tử như câu kỷ tử, củ khởi, kỷ tử, củ khỉ hay cẩu kỷ. Cây Câu Kỷ Tử, tên khoa học: Fructus Lycii. Thuộc họ Cà (Solanaceae). Cây có xuất xứ từ Trung Quốc. Cây Kỷ Tử Là cây thân bụi mọc đứng, phân nhiều cành, nhánh, cao 0,5-1,5m. Cành cây mảnh, có gai ngắn mọc ở kẽ lá. Lá hình mũi mác, hẹp ở đầu gốc, nhẵn, mọc cách, một số loại mọc vòng, cuống lá ngắn. Hoa nhỏ mọc đơn độc hoặc vài hoa mọc chụm lại ở kẽ lá. Quả mọng hình trứng, khi chín màu đỏ sẫm, hoặc đỏ tươi
Đặc điểm của quả cẩu kỷ tử 枸杞子的特点 /gǒu qǐ zi de tèdiǎn/
Quả khô Câu Kỷ Tử hình bầu dục dài 0,5-1cm, đường kính hơn 0,2cm. Vỏ quả màu đỏ sậm hoặc đỏ tươi, khi khô mặt ngoài quả nhăn nheo bên trong có nhiều hạt màu vàng, một đầu có vết của cuống quả, không mùi, vị ngọt hơi chua.
- Theo Đông y: Kỷ tử có vị ngọt, tính bình, có tác dụng tư bổ can thận, nhuận phế, sáng mắt. Thường dùng để chữa can thận âm suy, lưng gối yếu mỏi, đầu choáng mắt hoa, ho khan, mắt nhìn không rõ, di tinh, vô sinh, … Ngoài quả chín, lá và rễ của cây kỷ tử cũng có thể sử dụng làm thuốc.
- Quả kỷ tử thường được dùng để ngâm rượu hoặc pha trà uống. Chống chỉ định với người đang bị đi ngoài hoặc phụ nữ mang thai không nên dùng kỷ tử.
Từ vựng tiếng Trung về đông y
Từ vựng tiếng Trung về các loại bệnh tật
Tác dụng của cẩu kỷ tử 枸杞子的功效与作用 /gǒu qǐ zi de gōngxiào yǔ zuòyòng/
+ 具有多种保健功效：/jù yǒu duō zhǒng bǎo jiàn gōng xiào/ ： có nhiều công hiệu trong chăm sóc sức khỏe
+ 免疫调节：/miǎn yì tiáo jié/ ： điều hòa hệ miễn dịch
+ 抗衰老：/kàng shuāi lǎo/ ： chống lão hóa
Một số bài thuốc sử dụng kỷ tử để làm giảm quá trình lão hóa và làm giảm nếp nhăn trên da mặt hiệu quả
• Bài thuốc 1: Rượu kỉ tử- giảm lão hóa
– Kỷ tử: 600g
– Rượu (35-40 độ): 2 lít
Giã nhỏ kỷ tử, cho rượu vào ngâm trong 2 tuần lễ trở lên rồi lọc lấy rượu, ngày uống 2-3 lần, mỗi lần 1 chén con.
Tác dụng: Bổ huyết, sáng mắt, giảm lão hóa
• Bài thuốc 2: Trà kỷ tử- giảm nếp nhăn
– Kỷ tử : 6g
– Cúc hoa: 4g
– Lá dâu tằm: 3g
– Hạt muồng (quyết minh tử, sao thơm): 3g
Hãm nước sôi uống thay trà trong ngày.
Tác dụng: Giảm mỡ máu, giảm béo, sáng mắt, giảm nếp nhăn trên da mặt.
+抗肿瘤：/kàng zhǒng liú/ ： chống u, bướu
Chất Interleukin-2 (IL-2) trong Câu kỷ là một chất chính phân hủy tế bào protein có khả năng chống u bướu trong nhiều bệnh ung thư khác nhau. Trung quốc nghiên cứu Câu kỷ để sản xuất chất IL-2, còn Hoa Kỳ nghiên cứu dùng IL-2 tăng cường hệ miễn nhiễm phòng chống ung thư và sida từ năm 1983. Câu kỷ cũng có khả năng tạo ra một tiến trình phá vỡ tế bào ung thư và đào thải ra ngoài.
+抗疲劳：/kàng pí láo/ ： chống mệt mỏi, kiệt sức
Kỷ tử có tác dụng ngăn ngừa chứng mệt mỏi về buổi sáng.
Kỷ tử dưới hình thức pha như trà nóng uống vào mỗi sáng ngừa được chứng bệnh ưa mệt mỏi như bị bệnh về buổi sáng. Uống như trà có hiệu qủa nhanh nhất.
+抗辐射损伤：/kàng fú shè sǔn shāng/ ： chống những tổn thương từ tia bức xạ, phóng xạ
Trong một nghiên cứu khả năng chữa bệnh của Câu kỷ tử, nó có thể ngăn chặn những hậu quả tai hại của phóng xạ trị liệu trong bệnh ung thư phổi, giúp cho giảm liều phóng xạ trị liệu mà vẫn có kết quả. Một nghiên cứu khác, nó cũng ngăn chặn chống độc hại của những phản ứng phụ khi dùng hóa chất hay phóng xạ trị liệu.
+调节血脂：/ tiáo jié xuè zhī/ ：điều hòa mỡ máu
+降血糖：/jiàng xuè táng/ ： giảm lượng đường trong máu
Câu kỷ tử đã được sử dụng từ lâu ở Trung quốc dùng để trị bệnh tiểu đường, vì chất polysaccharides giúp quân bình lượng đường trong máu, chất betaine trong Câu kỷ tử cũng ngừa được bệnh gan nhiễm mỡ và những mao mạch bị tổn hại do bệnh tiểu đường gây ra.
+降血压：/jiàng xuè yā/ ： hạ huyết áp
Năm 1998, một nghiên cứu tìm ra chất polysaccharides trong Câu kỷ tử có thể ngăn ngừa và kiểm soát được bệnh cao áp huyết.
+ 保护生殖系统：/bǎo hù shēng zhí xì tǒng/ ： bảo vệ cơ quan sinh sản
+提高视力：/tí gāo shì lì/ ： tăng cường thị lực
Từ thời Trung quốc cổ đại, đã được dùng Câu kỷ tử chữa thị lực suy giảm. Ngày nay các khoa học gia Trung quốc đã khám phá ra Câu kỷ có khả năng rút ngắn thời gian thích nghi của mắt vớI bong tối, nó cũng cải thiện thị lực trong ánh sáng mờ. Những dấu đốm làm mù mắt bị giảm khi dùng Câu kỷ tử. Câu kỷ tử chứa nhiều antioxidant carotenoids cũng có thể bảo vệ chống lại sự thoái hóa gây ra cườm mắt.
+提高呼吸道抗病能力：/tí gāo hū xī dào kàng bìng néng lì/ ： tăng sức đề kháng đường hô hấp
+ 美容养颜，滋润肌肤：/měi róng yǎng yán ， zī rùn jī fū/ ： làm đẹp, dưỡng nhan, da dẻ hồng hào
+保护肝脏：/bǎo hù gān zàng/ ： bảo vệ gan
Câu kỷ tử có chức một chất độc đáo là cerebroside để bảo vệ tế bào gan chống lại độc tố, ngay cả loại độc tố mạnh như chlorinated hydrocarbons.
+增强造血功能：/zēng qiáng zào xuè gōng néng/ ：tăng cường chức năng tạo máu
Câu kỷ tử là một chất sinh sản và tái tạo ra máu, làm cho máu của những người già trẻ lại. Trong một thử nghiệm, tế bào hồng cầu đã có khả năng chống lại các gốc tự do nhờ bởi chất flavonoids có trong Câu kỷ tử. Một vài thử nghiệm lâm sàng mới đây cho biết nó cũng chữa được bệnh thiếu tủy xương là nguyên nhân giảm không sản sinh được hồng cầu, bạch cầu và huyết bản.
