Tìm hiểu về thành ngữ Hậu sinh khả úy 后生可畏 hòu shēng kě wèi
Nếu như trong Tiếng Việt, chúng ta đã từng nghe qua những câu thành ngữ, tục ngữ như “con hơn cha là nhà có phúc” hay “tuổi trẻ tài cao”, thì trong tiếng Trung cũng có một câu thành ngữ có ý nghĩa tương tự, đó là “hậu sinh khả úy”. Có lẽ câu thành ngữ này so với các câu thành ngữ khác ít phổ biến hơn, nên nhiều người còn khá mơ hồ về nó. Vậy hôm nay hãy cùng mình tìm hiểu về câu thành ngữ này nhé!
1. Ý nghĩa
2. Nguồn gốc
3. Thành ngữ tương tự
4. Cách vận dụng
1. Giải thích ý nghĩa câu hậu sinh khả úy
Hậu sinh khả úy là gì? Chúng ta cùng giải nghĩa hậu sinh khả úy qua tìm hiểu ý nghĩa từng từ trong cấu tạo câu nói
- 后 hòu: 后 hòu trong 后辈 hòu bèi, có nghĩa là đời sau, thế hệ sau.
- 生 shēng: 生 shēng trong 生育 shēngyù, có nghĩa là sinh, sinh đẻ
- 可 kě: có nghĩa là đáng.
- 畏 wèi: 畏 wèi trong 敬畏 jìngwèi, có nghĩa là kính nể, kính phục, khâm phục.
后生可畏 hòu shēng kě wèi Hậu sinh khả úy về nghĩa đen có nghĩa là kẻ sinh sau ắt hơn bậc anh cha, hay người trẻ càng có nhiều khả năng phát triển hơn thế hệ trước, rất đáng mong đợi.
Kính lão đắc thọ
Kính nhi viễn chi
Cầm kỳ thi họa
Kỳ phùng địch thủ
2. Nguồn gốc câu thành ngữ
Hậu sinh khả úy được trích từ một câu nói của Khổng Tử trong tác phẩm “Luận ngữ - Tử Hãn”, nguyên văn câu nói như sau: 后生可畏，焉知来者之不如今也？四十、五十而无闻焉，斯亦不足畏也已 Hòu shēng kě wèi, yān zhī lái zhě zhī bù rújīn yě? Sìshí, wǔshí ér wú wén yān, sī yì bùzú wèi yě yǐ. Tạm dịch là: Những người thế hệ sau rất đáng kính phục, Làm sao mới biết thế hệ sau không bằng thế hệ trước đây? Nếu đến lúc 40, 50 tuổi mà vẫn không có danh tiếng gì, vậy thì họ sẽ chẳng còn gì phải kính sợ rồi.
Nói về câu chuyện liên quan đến câu thành ngữ này, có một giai thoại rất thú vị kể về cuộc nói chuyện giữa Khổng Tử và thần đồng 7 tuổi lúc bấy giờ - Hạng Thác:
Khi Khổng Tử đang đi du ngoạn thì tình cờ gặp 3 đứa trẻ, 2 đứa trẻ đang chơi đùa cùng nhau, còn 1 đứa thì lại chỉ đứng bên cạnh. Khổng Tử lấy làm thắc mắc, ông bèn hỏi đứa trẻ kia tại sao không cùng chúng bạn chơi đùa. Đứa trẻ trả lời rất thật thà: “Đánh lộn nhau kịch liệt có thể làm hại đến tính mạng con người, vừa chơi đùa vừa lôi lôi kéo kéo cũng sẽ làm mình bị thương, hơn nữa, kéo rách quần áo cũng chẳng có ích gì. Cho nên cháu không muốn chơi cùng các bạn ấy, thế thì có gì đáng ngạc nhiên đâu ạ?”
Một lúc sau, đứa trẻ dùng đất sét nặn một tòa thành lũy, ngồi vào trong đó, mãi không thấy ra, cũng không nhường đường cho Khổng Tử lúc đó đang phải chuẩn bị lên đường. Khổng Tử không nhịn được mà hỏi: Sao cháu ngồi trong đó mà lại không chịu tránh đường nhường cho xe qua?”. Nó liền đáp: “Cháu chỉ nghe nói xe phải đi vòng qua thành, chứ chưa từng nghe thành phải tránh cho xe qua bao giờ”. Khổng Tử vô cùng kinh ngạc, ông nghĩ, sao một đứa trẻ nhỏ tuổi như vậy lại có thể nói những câu như thế chứ, thật sự rất có tài. Thế là, Khổng Tử liền khen cậu bé: “Cháu nhỏ tuổi như vậy nhưng lại hiểu biết không ít đó”. Đứa bé lại đáp lại: “Cháu nghe người ta nói, con cá sinh ra thì 3 ngày sau đã biết bơi, con thỏ sinh ra thì 3 ngày đã biết chạy, con ngựa sinh ra thì chỉ 3 ngày đã có thể đi theo mẹ nó, đó đều là những điều hết sức bình thường, có gì đáng nói đâu”. Khổng Tử không ngừng thốt lên: “Tốt lắm, giờ ta mới biết bọn trẻ lại giỏi đến vậy”
Một ngày nọ, Hạng Thác trông thấy Khổng Tử bèn nói: “Nghe nói thầy Khổng Tử học vấn rất cao, nên tôi đặc biệt đến thỉnh giáo”. Khổng Tử cười nói: “Mời vào trong”. Hạng Thác chắp tay hỏi Khổng Tử: “Nước gì không có cá? Lửa gì không có khói? Cây gì không có lá? Hoa gì không có cành?”. Khổng Tử nghe xong bèn nói: “Cậu hỏi lạ thật, suối, biển, sông, hồ, nước nào mà chẳng có cá, bất kể củi, đèn hay nến, lửa nào mà chẳng có khói. Còn cây cối, không có lá thì sao gọi là cây, không có cành cũng khó ra hoa”. Hạng Thác nghe xong cười haha: “Không đúng, nước giếng không có cá, lửa đom đóm không có khói, cây khô không có lá, hoa tuyết không có cành”. Khổng Tử khen nói: “Người sinh sau ắt hơn kẻ sinh trước, lão phu nguyện bái ngươi làm thầy”.
Về sau, người ta cũng vận dụng câu thành ngữ này khá phổ biến trong cuộc sống để thể hiện sự tin tưởng và kì vọng về thế hệ sau.
3. Thành ngữ tương tự
• 少年老成
Shào nián lǎo chéng
Có nghĩa là thiếu niên lão thành, ý nói những người tuy trẻ nhưng rất lão luyện, hành động rất cẩn trọng.
4. Cách vận dụng câu thành ngữ
• 小小年纪竟然创造出这样的奇迹，真是后生可畏啊！
Xiǎo xiǎo nián jì jìngrán chuàngzào chū zhèyàng de qíjī,zhēn shì hòu shēng kě wèi!
Tuổi tác nhỏ như vậy mà đã làm nên kì tích như thế này, đúng thật là hậu sinh khả úy.
• 经理拍着小王的肩膀说 “后生可畏，你的成绩比我做业务员的时候还好，继续努力吧！”
Jīnglǐ pāizhe xiǎo wáng de jiānbǎng shuō “hòushēngkěwèi, nǐ de chéngjī bǐ wǒ zuò yèwù yuán de shíhòu hái hǎo, jìxù nǔlì ba!”
Giám đốc vỗ vỗ vai Tiểu Vương nói: “Hậu sinh khả úy, thành tích của cậu còn tốt hơn tôi lúc còn là nghiệp vụ viên đấy, tiếp tục cố gắng nhé!”
• 这些小朋友个个都能应对如流，果然后生可畏！
Zhèxiē xiǎopéngyǒu gè gè dōu néng yìngduì rú liú, guǒrán hòushēngkěwèi!
Những bạn nhỏ này ai cũng có thể đối đáp trôi chảy, quả nhiên là hậu sinh khả úy!