Tìm hiểu 24 tiết khí trong tiếng Trung Quốc

Tên gọi

名称

Míngchēng

 Thời gian

时间

Shíjiān

Ý nghĩa

意义

Yìyì

Đặc điểm

特点

Tèdiǎn

 Hoạt động

活动

Huó dòng  

1. Tiết lập xuân

立春

Lì chūn

4/2- 5/2

Là tiết khí bắt

Đầu một năm mới, là tín hiệu báo hiệu mùa xuân đến, muôn loài vật bắt đầu một hành trình mới, chu kì mới với một sức sống mãnh liệt

Bắt đầu xuất hiện mưa nhỏ, độ ẩm không khí cao, xuất hiện hiện tượng nồm ẩm

2. Tiết vũ thủy

雨水

Yǔ shuǐ

19/2- 20/2

Vũ là mưa, thủy là nước, tiết khí này mang đến những cơn mưa xuân nhỏ li ti, cơn mưa này có ý nghĩa quan trọng với sinh vật và cả con người

Xuất hiện có mưa nhỏ ở khu vực miền bắc, mưa mang theo độ ẩm giúp cây đâm chồi nảy lộc

3. Tiết kinh trập

惊蛰

Jīng zhé

6/3-7/3

Vào mùa đông- xuân, mọi vật ngủ đông không hoạt động gọi là trập, khi tiết kinh trập đến vạn vật tỉnh giấc gọi là kinh, nên tiết kinh trập có ý nghĩa là khí hậu dần chuyển ẩm, sinh vật và cả con người thức giấc bắt đầu làm việc

Khí hậu ấm áp và có phần ẩm ướt tạo điều kiện cho côn trùng sâu bọ sinh sôi.

4. Tiết xuân phân 春分

Chūn fēn

21/3-22-3

Tiết khí xuân phân có thể nói là tiết khí mở đầu cho mùa xuân ở bắc bán cầu. Đây là thời điểm tốt để bắt đầu trồng trọt, bắt đầu cho mùa vụ, bởi đến thời điểm này nhiệt độ không khí đã tăng lên, giá lạnh qua đi, những cơn mưa đầu mùa bắt đầu xuất hiện, tưới mát đồng ruộng.

Sở dĩ gọi là tiết khí xuân phân là bởi lúc này âm dương cân bằng, hài hòa, mặt trời đúng trên xích đạo, ngày và đêm bằng nhau ở bắc bán cầu và nam bán cầu ngày đêm dài ngắn bằng nhau nên gọi là xuân phân

Vào tiết xuân phân, con cháu bắt đầu rục rịch lễ vật đến thăm và dọn dẹp phần mộ của ông bà tổ tiên bày tỏ lòng hiếu thảo

5. Tiết thanh minh

清明

Qīng míng

5/4-6/4

Tiết khí thứ năm này được gọi là tiết khí thanh minh là bởi vì đây là khoảng thời gian mà khí trời thanh khiết và trong sạch nhất. cây cỏ và vạn vật bắt đầu bước vào giai đoạn sinh trưởng.

Đặc điểm của tiết thanh minh là khí hậu ẩm ướt, mưa phù đã dứt do ảnh hưởng  của gió mùa đông bắc yếu dần, độ ẩm không khí giảm xuống.

Hoạt động chính trong ngày lễ thanh minh là con cháu đi tảo mộ, thăm mộ tổ tiên, dọn dẹp bụi, cỏ dại cũng như đắp lại cho những nấm mồ cua tổ tiên được đầy đặng. đồng thời hoạt động đốt vàng mã, thắp hương cho người thân đã khuất

6. Tiết cốc vũ

谷雨

Gǔ yǔ

20/4-21/4

Vũ có nghĩa là mưa rào, còn cốc trong từ ngũ cốc, tiết cốc vũ đến mang theo những cơn mưa rào lớn báo hiệu đã đến cuối xuân đầu hạ, những cơn mưa này tốt cho các loại cây cối đặc biệt là cây ngũ cốc.

Đặc điểm chính của tiết cốc vũ là những cơn mưa rào cái ẩm ướt của mùa xuân đã qua đi. Đây cũng là tiết khí cuối cùng của mùa xuân.

Vì đây là tiết khí đánh dấu sự kết thúc của mùa xuân và bắt đầu mùa hè nên người dẫn sẽ tiến hành tế thần biển, thần mưa để được mưa thuận gió hòa, sóng yên bể lặng

7. Tiết lập hạ

立夏

Lì xià

6/5-7/5

Lập là xác lập, hạ là mùa hè lập hạ là sự đánh dấu sự bắt đầu của mùa hè, bán cầu bắc nam nhận được ánh sáng và nhiệt độ nhiều đáng kể

Đặc điểm của tiết lập hạ là nhiệt độ tăng lên đáng kể và kéo theo những cơn mưa mát mẻ đầu hè

Vào ngày tiết lập hạ người dân sẽ làm lễ nghênh hạ để cúng đất trời cầu mưa thuận gió hòa, người dân sẽ nấu cơm trắng và các loại ngũ cốc khác nhau để tạo thành cơm ngũ cốc

8. Tiết tiểu mãn

小满

Xiǎo mǎn

21/5-22/5

Tiểu mãn có nghĩa là lũ nhỏ. Đây là thời điểm các loại cây lương thực bước vào thời kì sắp chín

Đây là thời điểm xuất hiện những cơn lũ nhỏ hoặc cơn mưa rào lớn

Tiết tiểu mãn đến mang theo những sự thay đổi thời tiết bất thường là con người thấy khó chịu cho nên vào tiết khí này người ta thường ngủ sớm dậy sớm hít thở khong khí trong lành dưỡng sinh tinh thần

9. Tiết mang chủng

芒种

Máng chǒng

6/6-7/6

Mang là râu của các loại lương thực như ngô, chủng là những loại hạt để làm hạt giống như thóc, ngô... tiết mang chủng hiểu đầy đủ là thời điểm mà cây cối đã phát triển đầy đủ cứng cáp đủ để làm hạt giống cho mùa vụ tiết theo

Tiết mang chủng có đặc điểm chính là có những nơi bắt đầu vào mùa gặt nhưng cũng có những nơi đẵ bắt đầu gieo trồng mùa vụ mới

Nghi lễ gieo mạ là hoạt động nổi bật của tiết mang chủng. với ước mong cầu cho mùa màng bội thu

10. Tiết hạ chí

夏至

Xià zhì

21/6-22/6

Tiết hạ chí là tiết khí đầu tiên của mùa hè, trong tiết khí này do độ ẩm cao, mưa nhiều nên cây cối rất phát triển. Tục ngữ có câu “ đêm tháng năm chưa nằm đã sáng, ngày tháng mười chưa cười đã tối” chính là để chỉ tiết hạ chí.

Đây là tiết khí có nhiệt độ rất cao, thời gian chiếu sáng của mặt trời dài, khí hậu nóng ẩm, oi bức

Những người nông dân bận rộn với hoạt động làm đất, trồng cây, dọn cỏ của mình

11. Tiết tiểu thử

小暑

Xiǎo shǔ

7/7-8/7

Tiểu tức là nhỏ, thử là oi nóng. Tiểu thử có nghĩa là thời tiết oi nóng nhưng chưa phải nóng nhất trong năm nên được gọi là tiểu thử.

Đặc điểm của tiết tiểu thử đó là thời tiết nóng bức, khí hậu oi ả, độ ẩm không khí cao hay có mưa rào đôi khi còn có bão.

Trong tiết tiểu thử những người nông dân vẫn đang bận rộn với công việc đồng áng của mình, đồng thời họ cũng phải đề phòng và đối phó với tình trạng bão lũ lụt có thể xảy ra

12. Tiết đại thử

大暑

Dà shǔ

22/7-23/7

Đại tức là lớn, là mức độ cao. Thử là oi bức, tiết đại thử kế tiếp tiết tiểu thử là tiết trời nóng nhất trong năm. Đây cũng là tiết khí cuối cùng trong mùa hè

Lúc này mặt trời di chuyển dần về phía xích đạo mang theo một lượng nhiệt rất lớn dẫn đến hiện tượng nhiệt độ cao nhất trong năm, kèm theo đó là hiện tượng áp thấp, bão, lũ

Do khí hậu oi bức, ảnh hưởng không nhỏ đến tinh thần và thể chất của con người, nên vào tiết đại thử mọi người thường cố gắng ăn những thực phẩm thanh mát ứng phó với sự biến đổi của thời tiết

13. Tiết lập thu

立秋

Lì qiū

8/8-9/8

Lập trong xác lập, đánh dấu mốc, thu là mùa thu. Tiết lập thu là tiết khí đánh dấu sự kết thúc của mùa hè oi ả và bắt đầu mùa thu mát mẻ

Tiết lập thu sẽ mang đến tiết trời mát mẻ, se se lạnh, nhiệt độ dần giảm xuống, cảnh sắc đẹp đẽ thơ mộng.

Đối với động vật tiết lập thu là lúc chúng bắt đầu đi tìm kiếm thức ăn dự trữ cho mùa đông, đối với con người, tiết lập thu là lúc họ bận rộn với việc thu hoạch một số loại cây lương thực

14. Tiết xử thử

处暑

Chǔ shǔ

23/8-24/8

Xử có nghĩa là chấm dứt, tiêu diệt, kết thúc, thử có nghĩa là oi bức, nóng nực. Tiết xử thử có nghĩa là tiết khí chấm dứt hoàn toàn sự oi bức của mùa hè con lưu lại.

Bắt đầu vào tiết xử thử, nhiệt độ ở bán cầu bắc bắt đầu giảm xuống, khí hậu mát mẻ se lạnh.

Vào tiết xử thử, động vật bắt đầu di cư tránh rét, có loài dự trữ thức ăn. Con người thì tích cực bận rộn với việc thu hoạch và làm đất để bắt đầu vụ đông

15. Tiết bạch lộ

白露

Bái lù

8/9-9/9

Bạch có nghĩa là trắng, lộ có nghĩa là những hạt nước, hơi nước mỏng manh tạo thành. Tiết bạch lộ cũng là một tiết khí cận kề sự kết thúc của mùa thu

Cái nóng bức của mù hè hoàn toàn không còn nữa thời tiết chuyển mát, đêm se lạnh, có sương rơi, sương đọng trên lá.

Cuộc sống của con người trong tiết bạch lộ cũng thay đổi nhiều. Sương mù bao phủ nên khá khó khăn trong việc di chuyển. con người ăn nhiều thực phẩm có chất béo và vitamin để tăng sức đề kháng

16. Tiết thu phân

秋分

Qiū fēn

23/9-24/9

Thu tức là mùa thu, phân là phân chia bằng nhau, cân bằng, thu phân hiểu đầy đủ là thời điểm giữa mùa thu.

Đây là thời điểm mặt trời tạo với đường xích đạo một góc 90 độ nên  lượng nhiệt, độ ẩm ở 2 bán cầu là như nhau. Nhiệt độ tiếp tục giảm và lá cây bắt đầu rụng

Hoạt động nổi bật nhất trong tiết thu phân đó là tết trung thu, tết thiếu nhi.

17. Tiết hàn lộ

寒露

Hán lù

8/10-9/10

Hàn là lạnh, lộ là những hạt sương. Tiết hàn lộ có nghĩa là sự lạnh lẽo, ê buốt, buốt giá.

Đây là thời điểm bán cầu bắc nhận được lượng nhiệt rất ít vì vậy là khí hậu rất lạnh.

Trong tiết hàn lộ, cây cối cũng ngưng trệ hoạt động, động vật bước vào thời kì ngủ đông còn con người thì bắt đầu chống rét bằng cách ăn đồ ăn cay nóng, ăn nhiều thịt và mặc nhiều áo.

18. Tiết sương giáng

霜降

Shuāng jiàng

23/10-24/10

Sương là hạt sương lạnh buốt, giáng là rơi xuống, rớt xuống. tiết sương giáng là tiết khí mà sương rơi rất nhiều thậm chí là sương muối.

Nhiệt độ tiếp tục giảm và xuất hiện nhiều sương giá sương buốt, sương muối

Đây là thời điểm mà con người tích cực bổi bổ cho chính mình. Người ta có câu “ bổ đông không bằng bổ tiết sương giáng”

19. Tiết lập đông

立冬

Lì dōng

7/11-8/11

Tương tự như tiết lập xuân lập hạ lập thu, tiết lập đông  là tiết bắt đầu trong tiết khí của mùa đông

Lúc này nhiệt độ giảm mạnh, khí hậu ê buốt do ánh sáng và nhiệt độ mà bắc bán cầu nhận được là rất nhỏ

Tiết lập đông là thời điểm mà những người bị bệnh tim mạch cần phả chú ý. Người già và trẻ nhỏ cần chú ý giữ ấm

20. Tiết tiểu tuyết

小雪

Xiǎo xuě

22/11-23/11

Tiểu tức là nhỏ, ít, tuyết là tuyết trắng, tuyết rơi, tiết tiểu tuyết có nghĩa là khi tiết khí này đến sẽ mang theo những đợt tuyết nhưng không lớn gọi là tiểu tuyết

Nhiệt độ tiếp tục giảm và có xuất hiện tuyết đầu mùa

Tiết tiểu tuyết sẽ mang theo những đợt tuyết đầu mùa, trong ngày tuyết rơi đầu mùa này tất cả những lời nói dối sẽ được tha thứ kể cả nói dối vua

21. Tiết đại tuyết

大雪

Dà xuě

7/12-8/12

Đại là nhiều, to lớn, tuyết là tuyết trắng, tiết đại tuyết theo sau tiết tiểu tuyết sẽ mang đến những đợt tuyết to và nhiều hơn nên được gọi là tiết đại tuyết

Nhiệt độ giảm mạnh mật độ tuyết cũng dầy lên và nhiều lên

Trong tiết đại tuyết mọ người sẽ cố gắng giữ ấm cơ thể, ăn nhiều đồ ăn có chứa protein và chất béo để giữ ấm

22. Tiết đông chí

冬至

Dōng zhì

21/12-22/12

Đây là tiết khí mà là thời điểm giữa mùa đông

Mặt trời chiếu thẳng vào chí tuyến nam nên tại bán cầu bắc thời gian của ban ngày sẽ dài nhất và thời gian ban đêm sẽ là ngắn nhất

Con người và sinh vật đều trong trạng thái nghỉ ngơi nhưng là để dưỡng sinh cho sự phát triển ở giai đoạn sau

23. Tiết tiểu hàn

小寒

Xiǎo hán

5/1-6/1

Tiểu là nhỏ, bé, hàn là lạnh. Gọi là tiểu hàn nhưng không có nghĩa là sẽ lạnh ít hay hơi lạnh mà chỉ nhấn mạnh vào việc chưa bước vào thời kì lạnh nhất trong năm

Nhiệt độ giảm sâu, có sương muối, có tuyết rơi, độ ẩm trong không khí thấp

Người ta thường nói đến những việc lớn việc đại sự thành công thì phải được chuẩn bị lên kế hoạch vào tiết tiểu hàn

24. Tiết đại hàn

大寒

Dà hán

20/1-21/1

Đại là lớn, nhiều, hàn là lạnh. Đây là tiết khí cuối cùng cũng là thời điểm lạnh nhất trong năm

Mặt trời nằm ở xích kinh 300 độ nên thời tiết vô cùng khắc khiết, những cái lạnh thấu xương xuất hiện

Đây là những ngày giáp tết nguyên đán nên các hoạt động buôn bán cũng như chuẩn bị cho tết vô cùng tấp nập